„Barbórka i tradycje górnicze” w świetle UNESCO
Polska, Austria i Luksemburg to kraje, które połączyła wspólna idea. Po kilku latach intensywnych prac, szczegółowych analiz tradycji barbórkowych oraz górniczego folkloru, Polska, Austria i Luksemburg złożyły wspólny wniosek o wpis „Barbórki i tradycji górniczych” na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości.
Depozytariusze wskazali we wniosku, że Barbórka i tradycje górnicze mają ogromne znaczenie dla tożsamości, szczególnie dla społeczności na terenach pogórniczych.
W obliczu zaniku materialnego górniczego dziedzictwa kulturowego, niematerialne dziedzictwo górnicze jest głównym narzędziem utrzymania tożsamości przodków, których praca ukształtowała środowisko, w którym żyją dziś depozytariusze.
Prace nad wnioskiem rozpoczęło Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu w 2019 roku, natomiast od 2022 roku prace z ramienia Departamentu Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego koordynowała Radca Ministra ds. UNESCO Pani Joanna Cicha-Kuczyńska. Wniosek napisała oraz przetłumaczyła w całości dr Beata Piecha-van Schagen z Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”.
We wniosku czytamy m.in.: „Uroczystość św. Barbary, patronki górników, przypada 4 grudnia. Coroczne obchody obejmują uroczystości religijne i świeckie dla górników i społeczności lokalnych w miejscowościach górniczych i pogórniczych. Górnicy noszą uroczyste mundury (…) Kultura górnicza obejmuje również socjolekt służący do komunikowania się podczas pracy oraz wyrażania więzi międzyludzkich i emocji. Jego najczęstszym przejawem są pozdrowienia używane w każdym kraju: „Szczęść Boże!”, „Glück Auf!”, „Gléck Op!”. Powszechność socjolektu przyczyniła się do powstania folkloru słowno-muzycznego. Tworzenie nowych pieśni i modyfikacja istniejących są częścią codziennych i świątecznych tradycji”.
Decyzja o wpisie na listę UNESCO zapadnie w grudniu 2025 roku podczas sesji Komitetu Międzyrządowego ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
